Wat gebeurt er als 5 basketbalspelers die naast elkaar staan tegelijkertijd een bal naar de ring gooien? Juist, de kans is groot dat hun ballen tegen elkaar botsen en geen enkele bal in het net belandt.

In hun rapport “Samen sterk voor taalcompetentie” stelt een groep van taalexperts in Vlaanderen en Nederland vast dat er momenteel erg veel gebeurt op het vlak van taalonderwijs. Schoolverbeteringsprojecten, coachingtrajecten, bibliotheekactiviteiten allerhande worden opgestart; meestal draaien ze rond lezen. Dat toont dat er aan beide kanten van de landsgrens veel bekommernis is ontstaan over de taalontwikkeling van onze kinderen en jongeren, en dat er veel drive in het veld aanwezig is om er iets aan te doen.

De Taalraad waardeert die drive en de vele ballen die in de lucht gehouden worden. Taal staat weer centraal. Maar de Taalraad pleit in haar rapport wel voor meer samenhang en meer samenwerking: “Samen sterk voor taalcompetentie”. Gooi geen vijf ballen tegelijkertijd naar de ring. Lukraak is niet raak. Vorm een basketbalteam, geef elkaar passes die leiden tot een gecoördineerd samenspel, netjes afgerond met een schitterende driepunter. De Taalraad pleit dus niet zozeer voor nieuwe geldstromen: we moeten de beschikbare middelen beter gebruiken om meer productieve samenwerking én samenhang in het onderwijsveld tot stand te doen komen.

Een systemische aanpak dus, en die systemische aanpak moet vooral de leraar ten goede komen. Want de leraar moet het doen. De leraar verdient dus de allerbeste ondersteuning tijdens alle fasen van zijn loopbaan. De student-leraar verdient het om tijdens de lerarenopleiding hele straffe impulsen te krijgen om (a) de eigen taalcompetenties verder uit te breiden en (b) sterk te staan op het vlak van hedendaagse taaldidactiek. De startende leraar verdient tijdens de eerste jaren van de beroepsuitoefening niet alleen een aanvangsbegeleiding op organisatorisch en logistiek vlak, maar ook inhoudelijke, taaldidactische begeleiding in een authentieke klas- en schoolcontext. En de ervaren leraar verdient krachtige impulsen tot verdere deskundigheidsbevordering op het vlak van taalonderwijs, en dat in de beste omstandigheden. Want investeren in de leraar loont, zo tonen de voorbeelden uit het buitenland.

We hebben nog meer leraren nodig die nog sterker zijn in het bevorderen van taalcompetentie: het vermogen van leerlingen om kennis, vaardigheden en attitudes geïntegreerd in te zetten om relevante doelen te halen. Een taalcompetente leerling is iemand die vlot, helder en geïnformeerd kan spreken over wat hij heeft beluisterd, die helder kan schrijven over wat hij heeft gelezen, die al lezend argumenten kan vinden om in een debat te gebruiken om de eigen mening krachtig te ondersteunen, die van literatuur kan genieten en erover in gesprek kan gaan. Taalcompetentie gaat voorbij de versplintering en verkokering: vaardigheden in samenhang, kennis in samenhang met vaardigheden, aandacht voor vorm gelinkt aan wat die vormen betekenen. Het boeiende, ambitieuze, eigentijdse en competentiegerichte taalonderwijs van de 21^ste eeuw waar de Taalraad van droomt, vereist leraren die een kennisrijk, vaardighedenrijk en attituderijk curriculum geïntegreerd tot leven kunnen brengen in de klas. Niet alleen tijdens de lessen taal, maar ook in de andere vakken van het curriculum.

Gezamenlijke actie is het ordewoord. Het moet, want als we er niet gezamenlijk tegenaan gaan, dan kunnen we niet verwachten dat de resultaten op taalmetingen en –peilingen beter zullen worden. De Taalraad toont zich erg optimistisch: het kan, het zal lukken, als we het samen doen. Alle partijen kunnen daarbij iets essentieels bijdragen: curriculumontwikkelaars kunnen uitdagende, competentiegerichte doelen formuleren, uitgeverijen kunnen competentiegerichte leermiddelen ter beschikking stellen, lerarenopleiders kunnen samen hun curriculum versterken, toetsontwikkelaars kunnen valide en betrouwbare competentiegerichte taaltoetsen verspreiden, directies en schoolteams kunnen in hun taalbeleid de ontwikkeling van taalcompetenties centraal stellen, onderwijsondersteuners kunnen op al die vlakken de leraar helpen bij het realiseren van taalcompetent onderwijs.  Geen beschuldigende vingers, maar handen die in elkaar grijpen. 

Wilt u het nog concreter? De Taalraad stelt 15 concrete maatregelen (“interventies”) voor die kunnen bijdragen tot verbetering. Neem het actieplan ter hand en… (begrijpend) lezen maar! En dan…. Actie. Samen. Samenhangend. Duurzaam.

https://taalunie.org/actueel/410/het-onderwijs-nederlands-moet-ingrijpend-anders

https://taalunie.org/publicaties/220/samen-sterk-voor-taalcompetentie