Dat ouders een invloed hebben op het schoolsucces van leerlingen werd al in vele studies aangetoond. Maar hoe werkt dat dan precies? Welke aspecten van oudergedrag en -participatie zijn dan cruciaal? In een recente meta-analyse van Castro en anderen werden 37 recente studies onder de loep gelegd in een poging om nog een tip van de sluier op te lichten.
De factoren met de sterkste effecten op de onderwijsprestaties van de kinderen waren de volgende:
- Verwachtingen van ouders: dit was de factor met het sterkste effect. Het gaat hier over de verwachtingen die de ouders hebben en uiten rond het hoogste niveau van onderwijssucces dat hun kind volgens hen kan halen.
- Communiceren met je kind over school: dit was de factor met het tweede sterkste effect. Hier gaat het om de mate waarin ouders praten met hun kinderen over hoe het op school gaat, en in die gesprekken interesse tonen, zorgen delen…
- Lezen met kinderen: dit was de factor met het derde sterkste effect. Hier gaat het vooral om de frequentie waarmee de ouders samen met de kinderen lezen (bv. door voor te lezen) en de mate waarin de ouders leesgewoonten bij het kind bevorderen.
- Opvoedingsstijl van de ouders: dit was de factor die qua sterkte op de 4de plaats belandde. Hier gaat het om de mate waarin de ouders duidelijke regels opstellen voor het maken van huiswerk en het leren van lessen, en de mate waarin ouders in het algemeen een helpende, ondersteunende attitude aannemen.
In dit onderzoek bleken andere factoren een veel kleiner (en in sommige studies zelfs negatief) effect op het onderwijssucces van de kinderen te hebben. Dat bleek met name voor:
- Huiswerk begeleiden: deze factor had een zwak effect. Hier gaat het dus om de mate waarin de ouders het huiswerk van het kind superviseren en actief begeleiden.
- Schoolactiviteiten bijwonen: ook deze factor scoorde zwak. Hier gaat het om de mate waarin de ouders fysiek op de school aanwezig zijn en activiteiten op school bijwonen of mee vormgeven.
In het lijstje van factoren met sterke effecten komen een aantal bekenden (bv. hoge verwachtingen) voor. Bovendien zou het wel eens kunnen dat de factoren mekaar versterken. Bijvoorbeeld, ouders die hoge verwachtingen hebben en die ook frequent uiten in hun gesprekken met hun kinderen over het schoolleven, lijken dus een sterk positief effect te kunnen uitoefenen op het onderwijssucces, en wellicht op de eigen ambities en verwachtingen van de leerlingen zelf (een factor die in Hattie’s meta-analyses een bijzonder sterk effect op onderwijssucces had).
Dat veelvuldig lezen een sterk effect heeft op onderwijssucces is ook geweten, maar dit onderzoek toont nog maar eens aan dat veel voorlezen op prille leeftijd, en blijven stimuleren dat leerlingen ook op latere leeftijd lezen (bv. tijdens vakanties) erg bevorderlijk kan zijn voor schoolsucces. Het verdient dus aanbeveling om met alle onderwijs- en vrijetijdspartners te blijven zoeken naar creatieve, motiverende manieren om lezen voor het plezier buiten de lessen te blijven stimuleren.
Ten slotte kan het voor sommigen verrassend overkomen dat actieve huiswerkbegeleiding niet dé factor is die het verschil maakt. Schoolteams moeten goed communiceren met ouders over de rol en functie van huiswerk. Huiswerk kan net de functie hebben om leerlingen zelfstandig leerstof te doen verwerken of actief te laten inoefenen, maar dan is het net belangrijk dat leerlingen tonen wat ze zelfstandig kunnen, en wat niet. Pas dan immers kan een leerkracht de dag nadien een evaluatie maken van de prestatie van het kind en de ondersteuning die het nog nodig heeft. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat een ouder een kind nooit mag helpen als het kind erom vraagt, maar voor een leerkracht kan het dan net verhelderend zijn dat een ouder (bv. via een korte opmerking of code) signaleert dat het kind nog hulp nodig had. In het licht van gelijke onderwijskansen is het evenzeer belangrijk dat de prestaties van kinderen niet afhankelijk worden van de kwaliteit van huiswerkbegeleiding door ouders, want op die manier dreigt de kloof tussen kinderen van laagopgeleide en hoogopgeleide ouders net te vergroten…. Wie huiswerk geeft, heeft dus zelf huiswerk, namelijk vooraf bedenken wat de functie van dat huiswerk is en wat de rol van ouders daarbij zou moeten zijn.
Meer lezen?
María Castro, Eva Expósito-Casas, Esther López-Martín, Luis Lizasoain, Enrique Navarro-Asencio, & José Luis Gaviria (2015). Parental involvement on student academic achievement:A meta-analysis. Educational Research Review 14, 33–46.
Zie ook de blog van Pedro De Bruyckere:
DUURZAAM ONDERWIJS 