Vanmorgen observeerde ik een les Nederlands als tweede taal in de Basiseducatie voor een groep van traaglerenden die op het allerprilste basisniveau Nederlands leren. De lesgever vroeg aan de cursisten om samen met haar de straat op te gaan om haar boodschappen te doen. Ze had namelijk nog geen brood voor vanmiddag, geen pilletjes tegen de hoofdpijn meer, en geen geld om dat alles te betalen. Onder haar begeleiding (en die van een tweede lesgever) volgden de cursisten schriftelijke weginstructies die hen eerst naar de bank leidden. Daar noteerden een aantal cursisten de openingsuren, terwijl een paar anderen samen met de lesgever geld gingen afhalen. Voor een vrouw van Indiase afkomst was het de allereerste keer dat ze een bankautomaat bediende…. Iets verderop vroegen twee andere cursisten aan de verantwoordelijke van een toeristische dienst of ze een foto van alle cursisten wou nemen; de lesgever oefende kort met de 2 cursisten vooraleer ze het ‘echt’ gingen vragen. En dan naar de bakker, waar de openingsuren opnieuw genoteerd werden, en weer andere cursisten brood en snoep kochten (opnieuw na korte inoefening van een dialoogje met de bakker). Vervolgens naar de apotheker waar de cursisten pilletjes tegen de hoofdpijn vroegen (en liefst de goedkoopste), en verrast werden door de vraag van de apotheker of de vrouw die de pilletjes moest innemen toch niet zwanger was…. Onderweg babbelden de cursisten met de lesgever over wat ze zagen op straat, en postte één cursist de kaart die de lesgever naar haar mama wou sturen voor de nakende moederdag op 10 mei. Ook voor die cursiste was het de allereerste keer dat ze iets in een Vlaamse brievenbus stopte, waardoor ze in eerste instantie de rode brievenbus niet eens zag staan.

De les was bijzonder goed opgebouwd. Vooraleer ze de straat opgingen, had de lesgeefster de cursisten reeds in het schoolgebouw laten rondlopen en hen daar allerlei (weg)instructies laten uitvoeren. Oefenen in een veilige omgeving dus. Dat zorgde voor veel herhaling, want heel wat cursisten moesten in de gang van de school korte opdrachtjes uitvoeren waarbij begrippen als ‘links’, ‘rechts’, ‘achter’, ‘ga rechtdoor’, ‘neem de eerste….’ voortdurend vielen. De anderen keken toe, moedigden aan en konden niet nalaten om af en toe te helpen. Al die begrippen en uitdrukkingen kwamen kort daarna in het klaslokaal op vrij spectaculaire wijze terug, toen de lesgeefster de weg van thuis naar het schoolgebouw van een van de cursisten via Google Street View in beeld bracht. Hilarisch werd het toen de cursiste haar eigen huis herkende (en haar frituur!) en ze aangaf dat ze op de derde verdieping woonde (‘Is dat je slaapkamer dan?’ vroeg de lesgeefster terwijl ze onder buldergelach van alle cursisten naar een raampje wees). De cursiste gaf vervolgens aan hoe ze precies van thuis uit naar de school liep (‘rechtdoor… nu rechts….): Google Street View volgde gedwee en visueel ondersteunend.

Kralen van nuttige taal regen zich aaneen en kwamen telkens weer terug de kop opsteken. Na de boodschappenwandeling, die voor erg veel ingeoefende én onverwachte taalleerkansen zorgde, overliep de lesgever in de klas de opdrachten opnieuw. Daarbij liet ze belangrijke zinnen en vragen die de cursisten hadden gebruikt (Mag ik een zakje? Wil je een foto van ons nemen/ dat inpakken/…. alstublieft?) opnieuw de revue passeren. En als beloning kregen de cursisten uiteraard een snoepje van de bakker.

Gedurfd? Absoluut! Dit waren immers cursisten die nog volop bezig zijn met het verwerven van de allereerste bouwstenen van een functionele taalvaardigheid Nederlands, en die heus nog niet in staat waren om deze opdrachten zelfstandig uit te voeren. Maar dit waren cursisten die van begin tot eind super-betrokken waren, gretig luisterden naar het voorbeeld en de raad en de ‘vertalingen’ van de lesgever, en probeerden om die na te zeggen en te gebruiken voor echte doeleinden. Dit waren mensen die de echte wereld van het Nederlands over zich heen lieten komen, en veel meer dan alleen maar taal leerden. Er zullen nog veel kralen van taal, en nog veel herhaalde ontmoetingen met dezelfde uitdrukkingen nodig zijn om dit echt te laten inslijpen, maar dat dit taalverwerving heeft bevorderd kon je zo aflezen uit het verschil tussen start en einde van deze voormiddag. Bijzonder tekenend was het vertrouwen waarmee één mannelijke cursist tijdens de nabespreking rechtstond om aan iedereen te vertellen wat hij een uur vroeger zelf had geleerd, namelijk dat je aan de bankautomaat je biljetten zelf kon kiezen. Hij liep naar het digitaal bord waarop de lesgever het bancontact-scherm had geprojecteerd, en wees met autoriteit naar de juiste knoppen die je moest indrukken om 2 biljetten van 10 euro in plaats van 1 biljet van 20 euro te krijgen. Waarop haar vrouwelijke partner-cursist (die voor de eerste keer voor een automaat had gestaan) tegen de hele groep benadrukte dat je op de knop ‘afhalen’ moest drukken als je je geld wou hebben en niet op de knop ‘terug’. Waarmee meteen ook gezegd is dat de lesgever op erg slimme wijze moderne media in haar hele les integreerde: de foto’s die ze met haar tablet tijdens de wandeling had gemaakt, gingen ook van hand tot hand…

Ik ben naar huis gelopen met een warm gevoel. Dit was op en top basis-educatie. Dit was werken aan integratie. Dit was taal, en veel meer dan dat… Dit was wijs onderwijs….

(met dank aan Saar Deroo voor de lekkere “cuberdones” :-))