Zowel de OESO als het Brits Ministerie van Onderwijs publiceerden onlangs een onderzoeksrapport over het bestrijden van de sociale kloof in het onderwijs.

Het Brits Ministerie van Onderwijs gaf aan het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek de opdracht om in kaart te brengen hoe sommige scholen erin slagen om met sociaal kwetsbare leerlingen sterke onderwijsresultaten te behalen. Waarin verschillen die scholen van scholen die daar minder goed in slagen? Niet één welbepaalde strategie blijkt het verschil te maken: gelijke onderwijskansen bevorderen is het resultaat van een jarenlang volgehouden inspanning van een schoolteam om de kwaliteit van haar onderwijs te verhogen, en dat te doen door verschillende maatregelen tegelijkertijd te implementeren en perfectioneren. De volgende maatregelen blijken daarin van groot belang:

1. Leg de lat hoog voor sociaal kwetsbare leerlingen en streef met hen naar succes, eerder dan hen te stereotyperen als een groep met minder potentieel.
2. Geef sociaal kwetsbare leerlingen individuele, gedifferentieerde ondersteuning (inclusief emotionele ondersteuning) vanaf het begin van hun onderwijstraject, en doorheen alle leerjaren.
3. Focus op de kwaliteit van het onderwijs in de reguliere klas, eerder dan te vertrouwen op remediëring buiten de schooluren en extra-curriculaire activiteiten. In dit verband vermelden de onderzoekers dat sterk presterende scholen klassikaal onderwijs afwisselen met groepswerk, individuele opdrachten, leerlingen die mekaar ondersteunen, en de aandacht voor metacognitieve strategieën.
4. Focus op resultaten: streef ernaar dat leerlingen bepaalde leerdoelen halen, eerder dan te focussen op algemene ondersteuningsstrategieën.
5. Zorg ervoor dat de beste leerkrachten les geven aan sociaal kwetsbare leerlingen. Geef die leerkrachten volop de kans om zich te professionaliseren en hun deskundigheid rond het bevorderen van gelijke onderwijskansen te verhogen.
6. Neem beslissingen rond de ondersteuning van leerlingen op basis van rijke data en objectieve gegevens over de ontwikkeling en prestaties van de leerlingen. Maak daarvoor gebruik van veelvuldige observaties eerder dan te vertrouwen op een beperkt aantal toetsen.
7. Ontwikkel een krachtig, positief schoolbeleid: een beleid dat gericht is op de verhoging van leerkansen voor leerlingen én leerkrachten, eerder dan een beleid dat zich wentelt in fatalisme.

Een cruciale vaststelling van deze onderzoekers is dat schoolteams wel degelijk een groot verschil kunnen maken voor hun sociaal kwetsbare leerlingen als ze samen aan dit zeel trekken. De samenstelling van de leerlingenpopulatie op een school blijkt dus niet allesbepalend te zijn voor de leerresultaten van de leerlingen.

Dat is ook een van de conclusies in het OESO-rapport “Helping immigrant students to succeed at school– and beyond”. Op basis van analyses van de PISA-data formuleren de auteurs een aantal aanbevelingen aan het adres van schoolsystemen.

1. Concentratie en segregatie tegengaan

• Informeer migrantenouders op een duidelijke manier over het scholenaanbod en zorg ervoor dat financiële en logistieke drempels de ouders niet tegenhouden om hun kind naar de school van hun keuze te sturen.
• Streef ernaar dat op elke school een mix van sociaal bevoorrechte en sociaal kwetsbare leerlingen zitten, bijvoorbeeld door op scholen met veel sociaal kwetsbare leerlingen programma’s en studierichtingen in te richten die ook aantrekkelijk zijn voor hoger-opgeleide ouders.
• Beperk de mate waarin scholen hun leerlingen kunnen selecteren op basis van hun sociale afkomst. Geef scholen met wachtlijsten beloningen als ze sociaal kwetsbare leerlingen inschrijven.

2. Taalverwerving van migrantenleerlingen stimuleren

• Aparte taalklasjes voor migrantenleerlingen blijken minder goed te werken dan een sterk taalvaardigheidsonderwijs dat is geïntegreerd in het reguliere curriculum en de reguliere klas. Bouw dus aan taalontwikkelend onderwijs doorheen het hele curriculum.
• Gebruik screeningsinstrumenten om leerlingen met specifieke taalleernoden te identificeren, maar volg de resultaten van de screening actief op door competente leerkrachten aan te stellen die een krachtige taalaanpak kunnen implementeren.

3. Vroeg- en voorschoolse programma’s

• Stimuleer migrantenouders om hun kinderen in te schrijven in kindercrèches, voorschoolse kinderopvang en het kleuteronderwijs.
• Bied vanaf vroege leeftijd taalstimuleringsprogramma’s aan en informeer ouders over het aanbod en mogelijkheden om hun kinderen daaraan te laten deelnemen.
• Monitor de kwaliteit van de vroeg- en voorschoolse programma’s en zorg ervoor dat de kinderen begeleid worden door ondersteuners die de vaardigheid bezitten om in te spelen op de emotionele, sociale en intellectuele noden van sociaal kwetsbare kleuters.

4. Zittenblijven en vroege studiekeuze

• Schaf zittenblijven af of reduceer tot het strikt noodzakelijke minimum. In de plaats daarvan moeten leerlingen die het moeilijk hebben een betere en meer intensieve ondersteuning krijgen. Focus bij deze leerlingen sterk op leesvaardigheid, want dit is een cruciale vaardigheid voor alle vakken.
• Creëer niet te vroeg aparte stromen in het secundair onderwijs. Maar eens de stromen er zijn, moeten ze dienen om alle leerlingen volwaardige kansen te bieden om succesvol en met een positief perspectief af te studeren.

5. Omgaan met meertaligheid en diversiteit

• Bied schoolteams de kans om hun deskundigheid rond het omgaan met meertaligheid en diversiteit te verhogen.
• Bied schoolteams de kans om hun deskundigheid op het vlak van formatief evalueren (en het verfijnen van hun ondersteuning op basis van die evaluatie) te verhogen.
• Bied beloningen en incentives aan leerkrachten en directies die willen werken in scholen met een hoog percentage migrantenleerlingen. Het kan bijvoorbeeld gaan om extra omkadering, extra ondersteuning en coaching, mentoring van beginnende leerkrachten, tot en met een hoger loon of betere arbeidsvoorwaarden.

Het OESO-rapport besteedt ook aandacht aan twee socio-emotionele drijfveren van migrantenkinderen: ze hebben doorgaans een erg hoge ambitie om te slagen in het onderwijs, en het is voor hen erg belangrijk dat ze het gevoel krijgen dat ze er echt mogen bijhoren. Twee drijfveren om zorgvuldig mee om te springen…..

Voor wie de rapporten wil lezen:

DFE-RR411_Supporting_the_attainment_of_disadvantaged_pupilshelping-immigrant-students-to-succeed-at-school-and-beyond

helping-immigrant-students-to-succeed-at-school-and-beyond