Hoe zouden de kerndoelen van (bijvoorbeeld) het vak Natuurwetenschappen er in het onderwijs van de 21ste eeuw kunnen, of zelfs bij voorkeur moeten, uitzien? Bekijk de tabel hieronder en voel u vrij om “natuurwetenschappen” te vervangen door “wiskunde”, “geschiedenis”, “economie”, “taal”….
| 21ste eeuwse sleutelcompetenties | Kerndoelen van het vak “Natuurwetenschappen” in het 21ste-eeuws curriculum |
| Kennis doen werken | De leerlingen bouwen kennis en inzichten op rond relevante natuurwetenschappelijke onderwerpen en kunnen die toepassen om authentieke problemen op te lossen, levensechte opdrachten uit te voeren en weloverwogen oordelen te vellen. |
| Taal en informatie doen werken | De leerlingen ontwikkelen wetenschappelijke geletterdheid: dit is de competentie om wetenschappelijke taal, en de typische manieren waarop wetenschappelijke informatie wordt doorgegeven (bv. tabellen, grafieken, formules, mondeling exposé, documentaire, modellen….) te begrijpen, interpreteren en zelf te gebruiken. De leerlingen leren kritisch en efficiënt met mondelinge en schriftelijke bronnen/informatie over natuurwetenschappelijke fenomenen om te gaan. |
| Verbeelding doen werken | De leerlingen leren natuurwetenschappelijke kennis en vaardigheden creatief aanwenden om authentieke problemen op te lossen, concrete opdrachten uit te voeren en het eigen denken (of dat van anderen) voort te stuwen. De leerlingen leren “out-of-the-box” over natuurwetenschappelijke fenomenen nadenken en zelf natuurwetenschappelijke hypotheses verwoorden. |
| Je eigen leven doen werken | De leerlingen leren natuurwetenschappelijke kennis, vaardigheden en attitudes aanwenden om hun eigen gezondheid, levensomstandigheden en welzijn te bevorderen, om zelfstandiger in het leven te staan en autonome beslissingen te nemen. De leerlingen ontdekken in welke mate zij gepassioneerd zijn om natuurwetenschappen verder te exploreren. |
| Het leven op deze planeet doen werken | De leerlingen gebruiken natuurwetenschappelijke competenties om een bijdrage te leveren tot een meer duurzame omgeving en een meer harmonieuze samenleving. Ze wenden natuurwetenschappelijke competenties aan in de strijd tegen onrecht in de wereld. |
| Moderne technologie doen werken | De leerlingen leren moderne technologie gebruiken om natuurwetenschappelijke kennis op te bouwen en te verdiepen. Ze leren moderne technologie doelgericht en kritisch gebruiken om informatie over natuurwetenschappelijke fenomenen/inzichten te vergaren, te interpreteren en uit te wisselen. |
| Sociale relaties doen werken | De leerlingen leren op een beschaafde manier met anderen discussiëren over natuurwetenschappelijke onderwerpen, en constructief met anderen samen te werken aan natuurwetenschappelijke taken. Ze leren respect te hebben voor de opinies, visies en attitudes van anderen over natuurwetenschappelijke inzichten. |
| Verandering doen werken | De leerlingen begrijpen dat natuurwetenschappelijke kennis verandert en evolueert, hoe dat komt en welke gevolgen dat heeft. Ze leren natuurwetenschappelijke competenties aanwenden om flexibel te kunnen omgaan met de razendsnelle veranderingen in de maatschappij. |
| Hun leer-kracht doen werken | De leerlingen leren hoe ze zelf tot natuurwetenschappelijke inzichten kunnen komen, hoe ze een onderzoekje kunnen opzetten en hoe ze uit experimenten kunnen leren. Ze leren hoe ze hun verdere ontwikkeling van natuurwetenschappelijke competenties in eigen handen kunnen nemen. |
Wat kunnen we uit deze tabel leren?
- Dat de befaamde 21ste-eeuwse sleutelcompetenties niet vakoverstijgend, maar vakdoordringend zijn: ze geven aan wat de ultieme kerndoelen van het vak zijn, tenminste als alle organisaties (Europese Unie, Verenigde Naties, OESO), onderwijsexperts én ouders/leerlingen/leerkrachten die aan publieke bevragingen over nieuwe eindtermen meedenken en die aangeven hoe cruciaal deze sleutelcompetenties voor het onderwijs van de 21ste eeuw zijn, au sérieux genomen worden.
- Dat de 21ste-eeuwse sleutelcompetenties geen doelen zijn die bovenop de vakdoelen moeten gehaald, maar de cruciale vakdoelen belichamen.
- Dat de lijst van de sleutelcompetenties een zeer handzaam kader bieden om de generieke kerndoelen van onze huidige vakken te definiëren.
- Dat eindterm-schrijvers, leerplanmakers en auteurs van handboeken deze lijst maar beter niet negeren als zij de ambitie hebben om ons onderwijs echt de 21ste eeuw binnen te loodsen.
Nog een belangrijke PS: Denken in termen van sleutelcompetenties geeft snel aanleiding tot het doorbreken van grenzen tussen vakken. De tabel hierboven sluit dit hoegenaamd niet uit. Over de kerndoelen van specifieke vakken heen moeten leerlingen immers leren om kennis, inzichten en vaardigheden van diverse disciplines te combineren, want dat is essentieel om authentieke problemen op te lossen, levensechte taken uit te voeren en weloverwogen beslissingen te nemen. De sleutelcompetenties bieden dus ook een uitstekend uitgangspunt om generieke einddoelen over de grenzen van vakken heen te definiëren.
Meer lezen?
Lees hoofdstuk 2 van het boek “Onderwijs voor de 21ste eeuw” (ACCO).
DUURZAAM ONDERWIJS 