Het Heilig Grafinstituut te Turnhout was vorige week the place to be voor zesdejaars van het secundair die over de toekomst van het onderwijs in Vlaanderen wilden nadenken. Ze waren met bijna 600, kwamen uit alle provincies, en waren evenwichtig verdeeld over BSO, TSO, ASO en KSO. Ze debatteerden, luisterden naar TED-talks en lezingen (ik mocht hen ook toespreken), participeerden in groepsgesprekken, stellingenrondes, een enquête van de Vlaamse Scholierenkoepel en allerhande informele discussies, en formuleerden aan het einde van dag 2 hun aanbevelingen. Jan Masereel, leerkracht en een van de organisatoren, gaf me inzage in de voorlopige conclusies en aanbevelingen.

Hoeveel tijd willen de jongeren binnen hun schooltijd spenderen aan de sleutelcompetenties zoals ze geformuleerd zijn in functie van de nieuwe eindtermen?

• 11.3%   Lichamelijk, geestelijk en emotioneel bewustzijn
• 8.4%     Andere talen
• 8,4% Leercompetenties (onderzoekcompetenties, innovatie denken, creativiteit, probleemoplossend en kritisch denken, systeemdenken, informatieverwerking en samenwerken)
• 7.5%   Economische en financiële competenties
• 7,1 % Sociaal-relationele competenties
• 7.1%  Zelfbewustzijn, zelfexpressie, zelfsturing en wendbaarheid
• 7 %   Ontwikkeling van initiatief, ambitie, ondernemingszin en loopbaancompetenties
• 6.3%  Nederlands
• 5.6%  Digitale competentie en mediawijsheid
• 5.3%  Cultureel bewustzijn en culturele expressie
• 5%     Wiskunde, exacte wetenschappen en technologie
• 4.8%  Burgerschap en samenleving
• 4.8%  Historisch bewustzijn
• 4.4%  Juridische competenties
• 4.2%  Duurzaamheid
• 2.7%  Ruimtelijk bewustzijn

Ook in het eerder verschenen Scholierenrapport van de Vlaamse Scholierenkoepel bleek het grote belang dat scholieren hechten aan vorming op het vlak van lichamelijk, geestelijk en emotioneel welzijn.

Waar willen leerlingen vanaf morgen mee beginnen op school?

• Zaken die in het dagelijkse leven van pas kunnen komen (politiek, EHBO, financiële kennis,…)
• Buddysystemen

Wat zouden ze graag meer doen of hebben op school?

• Diversiteit groeikansen geven
• Inspelen op talenten van leerlingen
• Keuzemogelijkheden/keuzevakken
• Focus op vooruitgang bij evaluatie
• Oog voor welzijn, beweging en groen

Wat zouden ze graag minder doen of hebben?

• Werkdruk
• Aandacht voor punten
• Huiswerk

Waar willen ze onmiddellijk mee stoppen?

• Achtste lesuren
• Onderscheid tussen onderwijsvormen
• Digitalisering
• Huiswerk

De stellingenronde bracht nog een aantal interessante conclusies op:

• Onderwijs moet meer breed vormend zijn en niet per se gericht op een professionele loopbaan.
• Leerlingen willen niet geëvalueerd worden via een systeem van centrale examens.
• De populatie op school moet een weerspiegeling zijn van de maatschappij.
• De leerkracht is een belangrijke schakel in het leerproces.

Eén ding is duidelijk: de deelnemers aan de J1000 hebben de kans om hun zegje te doen over wat zij van het onderwijs in de toekomst verwachten, niet gemist. Wie het principe van leerlinggericht onderwijs au sérieux neemt, kan deze aanbevelingen best niet in de wind slaan, want dit gaat over leerlingen op een belangrijk scharnierpunt: ze kunnen terugblikken op hun loopbaan in het basis- en secundair onderwijs en vooruitkijken met de frisse ideeën en het optimisme die de jeugd eigen is. We kijken reikhalzend uit naar het eindrapport van dit uniek initiatief.

Met dank en felicitaties aan alle leraren en leerlingen van het Heilig Grafinstituut die de J1000 organiseerden (en met dank aan Jan Masereel voor het delen van de voorlopige resultaten)