Paradox: Datgene waar leraren het meest uit leren qua professionele deskundigheid, doen ze het minst. Dat geldt ook voor Vlaanderen. Dat was een van de rake uitspraken van Andreas Schleicher tijdens zijn keynote voor Teach for All in Brussel. Kijk naar de volgende grafiek:
Zoals blijkt uit onder andere het TALIS-onderzoek, zijn leraren er wereldwijd van overtuigd dat ze hun professionele deskundigheid het sterkst verhogen door (1) samen te teamteachen met collega’s, (2) door lessen te bespreken en samen voor te bereiden met collega’s, (3) door klasobservaties en de feedback die daarop volgt (4) door vak- of klasoverstijdend in gezamenlijke lesactiviteiten te participeren, of (5) door met collega’s samen in een professionaliseringstraject te stappen. Netwerken met peers en samenwerkend leren zijn voor leraren even voedend als samenwerkend leren voor leerlingen.
Maar laat dat nu net die activiteiten zijn waarvan leerkrachten in veel landen (inclusief Vlaanderen) zeggen dat ze ze vrij weinig doen, en dat ze veel, veel minder doen dan informeel babbelen met collega’s, samen de resultaten van individuele leerlingen bespreken, individueel een nascholing volgen of individueel nieuwe kennis over het vak opdoen. De landen met de sterkste onderwijssystemen investeren daarom in het creëren van kansen (en uren!) voor leraren om binnen de taakinvulling en binnen het eigen team te netwerken, te overleggen, te teamteachen en aan gezamenlijke professionalisering te werken. Vlaanderen heeft op dat vlak nog een lange weg te gaan.
Schleicher drukte het sterk uit: Als je als regering een pak geld hebt om in lerarenuren te investeren, moet je goed nadenken. Het is voor de kwaliteit van het onderwijs veel lonender om een deel van die uren te investeren om leraren vrij te maken voor samenwerking, overleg en gezamenlijke professionalisering, dan om alle lerarenuren in lesuren te vertalen en ze op te souperen om klassen kleiner te maken.
“In fact, the highest-performing education systems in PISA tend to prioritize the quality of teachers over the size of classes; whenever they have to choose between smaller classes and investing in their teachers, they go for the latter.” (Scheicher, 2018, p. 50)
Loopbaanpact, volgende regering? Iemand?
Meer lezen?
Schleicher, A. (2018). World Class. How to build a 21st-century school system. Paris: OECD Publishing.
Met dank aan Teach for Belgium om me uit te nodigen om in hun panel te zitten.
DUURZAAM ONDERWIJS 
Vanuit mijn praktijkervaring als begeleider kan ik de vaststellingen uit onderzoek enkel beamen. Ik word de laatste jaren erg veel gevraagd om te begeleiden tot op de klasvloer en gijp die vragen aan om met directie en beleidsteam hiervoor de meest efficiënte werkwijze uit te werken.
De voorbije maanden hebben we dat een aantal keer aangepakt volgens de methodiek van lesson study. Twee leraren bereiden samen een les/activiteit voor, een van beide geeft die les, de ander is samen met mezelf en de directie aanwezig en achteraf gaan we over de aanpak in gesprek. Dit werkt! Leraren gaan spontaan met elkaar in gesprek over de dingen die er toe doen: de instructie en de vraagstelling daarbij, de wijze van feedback geven en reflecteren met de leerlingen, de keuze voor werk- en groeperingsvormen… Als begeleider is dit vaak puur genieten en af en toe een verdiepende vraag stellen, het gesprek samenvatten… De leraren geven vaak spontaan aan dat deze gedeelde verantwoordelijkheid het vertrouwen in hun ‘meesterschap’ enorm ten goede komt.
Tegelijk stel je vast wat dit op organisatorisch vlak van de school vraagt. Dit systematisch aanpakken en op die manier de professionele leergemeenschap structureel realiseren, is allerminst vanzelfsprekend. 20 maart komt inderdaad net op tijd: investeren in menselijk kapitaal is in onderwijs meer dan ooit nodig. Een suggestie? 32 klokuren schoolopdracht per week, waarvan 20 lestijden leerlinggebonden! Leraren worden naar waarde geschat, worden verplicht om samen te werken en alvast het schoolklimaat verbetert zienderogen!