Niet dat alle ouders er zo over denken, maar de volgende 5 ideeën over onderwijs blijken hardnekkig te leven bij veel ouders, en blijken volgens wetenschappelijk onderzoek niet te kloppen:
- Hoe meer kansarmen en anderstaligen op de school, hoe sterker het onderwijsniveau daalt: De krant De Standaard meldde deze week dat de segregatie in ons onderwijssysteem maar blijft toenemen. Op scholen met kansarme leerlingen trekken kansrijke ouders vaak hun kinderen weg: ze denken dat de onderwijskwaliteit en het niveau zullen dalen omdat er zoveel kansarme leerlingen zitten. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat niet. Onderzoek toont aan dat de schoolbevolking en de samenstelling van de klassen maar weinig effect heeft op de effectiviteit van scholen en de leerwinst van leerlingen. In sommige scholen met veel kansarme en anderstalige leerlingen stijgt de kwaliteit van het onderwijs en verhoogt de leerwinst zelfs, net omdat de leerkrachten zich door de leerlinginstroom gedwongen voelen om intensief over de kracht van hun onderwijsmethodes na te denken, gevarieerdere werkvormen te gebruiken, hun instructie toegankelijker te maken voor alle leerlingen en hun onderwijs beter af te stemmen op de behoeften van de kinderen. Onderzoek is duidelijk: de kwaliteit van scholen hangt af van de kwaliteit van de leerkrachten. Zowel in de groep van scholen met veel kansrijke, middenklassekinderen als in de groep scholen met veel kansarme en/of anderstalige kinderen zitten scholen die een heel hoog niveau van onderwijskwaliteit als scholen die veel slechter scoren qua leerwinst en onderwijseffectiviteit. Er zijn dus wel degelijk scholen met heel veel anderstalige kinderen die een hoger niveau van onderwijskwaliteit halen dan de hen omringende scholen met alleen maar Nederlandstalige kinderen van kansrijken.
- Zittenblijven verhoogt de kans op later onderwijssucces: Zittenblijven is in Vlaanderen een sterk verspreide praktijk. Voor de leerling is zittenblijven een ingrijpende beslissing: een jaar extra en uit je sociale groep getrokken worden is niet niks. Het valt dus maar te verhopen dat deze ingrijpende maatregel het positieve effect heeft dat de leerling in kwestie vervolgens meer kans maakt op een succesvolle onderwijsloopbaan (dus meer kans heeft om te slagen in de richting van de eigen keuze, een diploma hoger secundair onderwijs te halen, liefst zonder verder zittenblijven). Het wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat niet. Integendeel, binnen- en buitenlands onderzoek geeft aan dat de verdere onderwijsloopbaan van zittenblijvers niet echt rooskleurig verloopt. Veel zittenblijvers bengelen na het jaar dat ze hebben overgedaan vaak heel snel weer achteraan, lopen een hoge kans op nieuw zittenblijven, doorverwijzing naar de 1B-klas van het secundair onderwijs of het buitengewoon onderwijs, en verliezen in dat proces veel zelfvertrouwen, energie om te leren, en motivatie.
- Het gebruik van andere talen op school is schadelijk voor de verwerving van het Nederlands: Op een Nederlandstalige school moeten anderstaligen elke seconde gebruiken om Nederlands te oefenen en te leren. Daarom is het maar best dat ze hun thuistaal niet mogen gebruiken op de speelplaats, laat staan in de les. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat niet. Want als de anderstalige leerlingen signalen krijgen dat ze hun thuistaal – die zoals Vlamingen maar al te goed weten, een onlosmakelijk onderdeel is van hun identiteit – aan de schoolpoort moeten laten staan, zou hun welbevinden wel eens kunnen dalen. En leerlingen met een laag welbevinden leren minder goed. Bovendien kan de thuistaal soms helpen om moeilijke Nederlandstalige woorden of instructies te begrijpen: een snelle vertaling kan wonderen doen (zo ervaren we altijd weer tijdens onze vakantie in het buitenland). Een beetje ruimte voor de thuistaal van de leerling kan dus een groot verschil maken: het kan de verwerving van het Nederlands zelfs stimuleren. Tijd gewonnen dus in plaats van verloren.
- Huiswerk is een kenmerk van hoogstaand onderwijs: In kwaliteitsvolle scholen wordt (veel) huiswerk gegeven, en draagt dat huiswerk ook bij tot het leerrendement. Zo denken veel ouders erover. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat niet, zeker niet op het niveau van basisonderwijs. Er zijn immers heel wat uitstekende onderwijssystemen in het buitenland die op het niveau van basisonderwijs geen huiswerk uitdelen aan kinderen, en toch een zeer hoog leerrendement halen. Alle scholen doen er dus goed aan (en dat geldt zowel voor secundaire als basisscholen) om gedegen na te denken over wat ze precies met dat huiswerk proberen te bereiken, of huiswerk de motivatie van leerlingen verhoogt of verlaagt, en of het bijdraagt tot echt duurzaam leren dan wel tot het kortstondig ontstaan van vluchtige kennis die weer even snel vervliegt.
- Voor de kerstvakantie en aan het einde van het schooljaar moeten scholen lange examenreeksen organiseren: Veel ouders denken dat dat zo hoort, of dat de overheid de scholen verplicht om die examenreeksen in te lassen (en alle lessen gedurende 2 weken lam te leggen), en/of dat die reeksen bijdragen tot het leerrendement of de onderwijskwaliteit. Maar de overheid verplicht scholen helemaal niet om examens te organiseren. Ze verplicht scholen om te evalueren, niet om te examineren. Dat is een verschil van 4 letters, maar een torenhoog verschil in tijdsbesteding. Schoolteams mogen autonoom beslissen hoe ze de leerprocessen en prestaties van hun leerlingen opvolgen en evalueren. Als dat op een andere manier dan via examineren kan (bijvoorbeeld door leerlingen te observeren doorheen het jaar terwijl ze allerlei opdrachten uitvoeren), dan kan dat ook. En het leerrendement van testen en examens? Dat hangt grotendeels af van wat er na het examen gebeurt. Bijvoorbeeld van de feedback die leerlingen krijgen op hun examenprestaties, want van feedback kan je leren. Daaruit kan je leren waarom een antwoord goed was, en waarom het andere antwoord fout was. En pas als je dat echt begrijpt, maak je meer kans om de volgende keer niet weer dezelfde fout te maken. Scholen moeten dus niet nog meer testen, ze moeten meer doen met de evaluatie die ze opzetten.
DUURZAAM ONDERWIJS 
Een correcte titel ware geweest: “5 ideeën over onderwijs die niet kloppen volgens Kris Van den Branden”.
Natuurlijk heeft Van den Branden gelijk als hij stelt dat een pak overtuigingen van ouders en leraren neerkomen op ongecontroleerde vooroordelen. Liever dan de boodschapper onderuit te halen lees ik uw inhoudelijke argumenten zodat er een leerrijke dialoog kan ontstaan.
Die vindt u o.m. uitvoerig op sticordibank.be bij thema zittenblijven. Dat ouders en leerkrachten vooroordelen hebben, zal best. Maar veel erger is dat sommige academici hun eigen voorkeuren niet weten te scheiden van wetenschappelijke argumenten. Wetenschap wordt dan ge(mis)bruikt als een alibi om de eigen ideeën te legitimeren. Aan wiens ideeën moet dan het zwaarste gewicht toegekend worden? Voor de meeste vernieuwingsideeën in het onderwijs bestaat er nauwelijks wetenschappelijke ondersteuning, integendeel. Voor heel wat ‘klassieke’ praktijken is er wel heel wat wetenschappelijke ondersteuning. Uiteraard moeten we altijd blijven zoeken naar echte verbeteringen.
wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat niet (x 4) … maar bevestigt ook niet het tegengestelde …
Al wat de ouders best WEL als nuttige handvatten zouden blijven hanteren wordt door deze man, de CTO-er, afgebrand. Onkruid zaaien is een pervers spelletje. Dit heeft alles te maken met ‘public attention deficit syndrome’. Dan maar het ‘expertje’ spelen. De werkelijkheid zal worst wezen.
Misschien eens john Hattie lezen? Visible learning for teachers. Daarna verder prtaten
Waarom blijven scholen de dingen dan toch op een vrij traditionele manier organiseren ? Mijn dochter van 14 jaar heeft gemiddeld per dag twee uur werk (leren en taken, projecten, enz…) en heeft de traditionele twee examenperiodes per jaar en moet een gemiddeld aantal punten behalen per jaar om te slagen. Ik heb dat niet gevraagd, maar dat blijkt de standaard te zijn in de meeste scholen.
Het gemiddeld aantal punten is inderdaad wel noodzakelijk. Alleen hoéft dit niet per se via examens. Het kan ook via doorlopende evaluatie, of via de combinatie van evaluatie en examens. Persoonlijk had ik 20 jaar geleden ook de traditionele examens, maar we kregen daar veel feedback op, en dat vind ik een heel goeie zaak.
De zoon van mijn vriend krijgt nu in zijn middelbare school veel toetsen tijdens het jaar, maar geen zware examenperiode. Is dat slechter? Ik vind van niet.
Sprekende vanuit de praktijk (en dus niet vanuit ‘wetenschappelijk onderzoek’) kan ik u melden dat punt 1 en 3 niet kloppen. Wanneer je als leerkracht constant vertaalwoordenboek moet spelen in de klas, daalt de tijd die je in de leerstof en de verdere persoonlijke ontwikkeling kan steken. En daalt dus ook de leerwinst, en bijgevolg het niveau. Zeggen dat de leerwinst toeneemt, is een misleidende retoriek: een anderstalige die qua niveau taalbeheersing van 10% naar 60% gaat, boekt inderdaad een grotere winst dan een Nederlandstalig kind dat van 80% naar 90% gaat. Maar de prijzen worden uitgereikt aan de meet, en wie zal daar geraken?
Over het welbevinden: waarom is er juist een segregatie tussen ‘witte’ en ‘zwarte’ scholen? Juist omdat autochtone kinderen zich snel bedreigd voelen door groepjes jongeren die op school een andere taal spreken, die voor de autochtone leerlingen niet verstaanbaar is. Daardoor daalt het welbevinden van de autochtone leerlingen, die daarom wegtrekken.
Meneer de professor, om wat empirisch onderzoek te verrichten in plaats van wat wetenschappelijk onderbouwde, politiek correcte rotzooi te spuien, bent u steeds welkom in mijn les. Ik werk namelijk (graag) in een ‘zwarte’ school, maar ben niet zo hypocriet om mijn ogen voor de werkelijkheid te sluiten.
Ik ben het volledig met u eens ! Ik ben eveneens leerkracht en na het lezen van het artikel had ik dezelfde bedenkingen. Ook ik werk in allochtonenscholen. Maar in ieder geval bedankt om het ook voor mij al te verwoorden :-).
Is wetenschappelijk bewezen dat zittenblijven compleet zinloos en nefast is?
Pieter Lesaffer, hoofdredacteur Klasse, raadt een bijdrage aan in De Standaard: 5 ideeën van ouders over onderwijs die niet kloppen. Kris Van den Branden, professor KU Leuven en verbonden aan het Centrum voor Taal en Onderwijs (voorheen: Steunpunt NT2), ontkracht op zijn blog ‘duurzaam onderwijs’ 5 ideeën over onderwijs die volgens wetenschappelijk onderzoek niet zouden kloppen: b.v. dat zittenblijven zinvol is. We voelen ons geroepen om die stellige en voorbarige uitspraken te ‘ontkrachten’. Het zijn overigens de Leuvense opstellers van de zittenblijversstudie zelf die onlangs bekenden dat ze zich met hun krasse uitspraken over zittenblijven vergaloppeerd hebben en nu gas terugnemen.
Volgens Van den Branden en Lesaffer (Klasse) zou dus zittenblijven totaal zinloos zijn en dat zou ook wetenschappelijk bewezen zijn. Niets is minder waar. In een recente discussie over zittenblijven maakte de Brusselse prof. Wim van den Broeck kritische kanttekeningen bij het Leuvens onderzoek over zittenblijven van prof. De Fraine en co. Hij wees ook op andere studies van Allen et al. die volgens hem meer betrouwbaar zijn en waarin zittenblijven eerder zinvol bleek. In een van haar antwoorden bekende De Fraine: “Tussen het schrijven van ons OBPWO-rapport (december 2011) en nu heb ik meer recente literatuur gelezen en met wat ik nu weet, zou ik niet langer adviseren om het zittenblijven eenvoudigweg af te schaffen. Als een onderzoeker op basis van extra onderzoeksresultaten haar inzichten nuanceert, getuigt dit van een juiste onderzoekshouding.“
In Pedagogische Studiën nr. 5 van 2013 bleek ook al dat De Fraine en co hun uitspraken over zittenblijven in sterke mate nuanceerden. Hun eindconclusies luiden nu al veel genuanceerder. De Fraine en co schrijven nu uitdrukkelijk: * “Het is niet correct om uitsluitend op basis van de bevinding dat gemiddeld genomen zittenblijvers beter zouden presteren moesten ze toch zijn overgegaan, te besluiten dat zittenblijven een slechte onderwijspraktijk is. Vanuit de onderzoeksresultaten kunnen dan ook weinig concrete adviezen geformuleerd worden voor de praktijk. De beslissing omtrent het al dan niet overdoen moet voor elk kind een weloverwogen, doordachte beslissing zijn.”
De Fraine en co erkennen nu ook in Pedag. Studiën de grote fouten in het wetenschappelijk onderzoek waarop we hen in Onderwijskrant gewezen hebben. Ze geven nu toe: ”Een kritische houding bij het lezen van onderzoeksresultaten over zittenblijven is belangrijk. “Factoren die na het zittenblijven ontstaan en die de uitkomsten (bij leerlingen die al dan niet overgaan) beïnvloeden worden niet verrekend.”
Wel, zelf heb ik één jaar opnieuw gedaan (voorlaatste jaar humaniora) en dat heeft voor mij wonderen gedaan. Een aantal zaken die we leerden waren uiteraard voor mij “opgewarmde kost,” want ik kende ze ondertussen al. Tegelijkertijd kon ik mij echter eindelijk concentreren op alles wat het jaar ervoor niet duidelijk was geweest. Eindelijk was ik verlost van dat knagend gevoel dat het allemaal te snel ging en dat ik niet alles begrepen had (wetende dat ik perfectionistische trekjes heb trok ik mij dat dus heel erg aan als ik iets niet begrepen had). Nadien ben ik het laatste jaar vol zelfvertrouwen ingegaan en heb ik beter gepresteerd dan ooit. Wat mij betreft klopt de stelling dat zittenblijven zinloos is inderdaad niet voor iedereen!
Ik ben blijven zitten in het eerste jaar humaniora (Latijnse). Ik was de laatste van de klas en gebuisd voor een hoop vakken. Ik heb mijn eerste jaar opnieuw gedaan in het moderne (het fameuze watervalsysteem) en was daarna altijd eerste van de klas. Uiteindelijk burgerlijk ingenieur geworden zonder te blijven zitten. In sommige gevallen kan zittenblijven dus wel degelijk nuttig zijn.
Er bestaat ook wetenschappelijk onderzoek dat bewees dat roken niet schadelijk is ngl de sponsor van het onderzoek. Veel onderzoekers bewijzen wat ze willen uitkomen. Pas als meerdere onderzoeken door verschillende proffen aan verschillende universiteiten in eenzelfde richting wijzen is dat een goede indicatie. Ondertussen kom je met gezond verstand misschien al een eind verder .bv. In verband met het zitten blijven: als dat door een toevallige omstandigheid komt, zoals tijdelijke problemen met familie of gezondheid, een jaar waarin een kind met zichzelf in de knoop ligt en daardoor onvoldoende studeerde, kan zittenblijven helpen. Als een kind het niveau van de klas amper kan volgen wegens verstandelijke problemen of niet gemotiveerd is door invloed van thuis of vrienden, is het waarschijnlijk dat de problemen zich herhalen. Dan kan je beter op zoek naar andere oplossingen en soms zal de school machteloos staan. Maar een kind/jongere die niet mee is met wat het moet kennen/kunnen op het eind van een jaar, zo maar laten overgaan zonder remediëren, of zittenblijven …? Dat moet haast wel een invloed hebben op het leerproces in het volgende jaar. Het demotiveert leerlingen die wel studeerden, diegenen die nog minder kunnen volgen en nooit gemotiveerd zijn kunnen meer gaan storen, en andere problemen.. Als men vergelijkt met scholen in andere landen, moet men ook nagaan hoe dit allemaal aangepakt wordt…
Gelukkig beschikt Campus Martinus Bilzen over plichtsbewuste collega’s die veel energie steken in gedifferentiëerde werkvormen en evaluatietechnieken, zodat maximale leerwinst bereikt wordt bij elk kind.
Ik ben blij voor jou dat je er als directrice zo trots op bent om dit hier te plaatsen. Hopelijk denken uw onderwijzers er even positief over.
Dus is het een kansspelletje, je moet geluk hebben met de leraars.Maar waarom concluderen dat de beste leraars in die scholen zitten waar veel kansarmen en anderstaligen vertoeven . Dat ze meer moeite moeten doen om zich verstaanbaar te maken voor iedereen kan ik me best voorstellen, maar of dat betere resultaten gaat opleveren is op zijn minst een vage veronderstelling. Normvervaging en vervlakking ophemelen gaat ons niets verder helpen vrees ik.
dat scholen met veel kansarmen meer leerwinst boeken wil ik nog wel geloven: hoe lager je vertrekt hoe relatief groter het verschil dat je kan maken. Maar wat vele ouders zich afvragen: kom je hoog genoeg uit? In Oxford wordt de minste ‘leerwinst’ geboekt, maar ik zou het geweldig vinden moesten mijn kinderen daar kunnen studeren!
Dat ouders die individuele afweging maken is niet onlogisch. Het beleid moet een maatschappelijke afweging maken. Leerwinst voor velen lijkt me voor een maatschappij belangrijker dan eliteonderwijs voor enkelen.
Aan puntje 1 kan je gerust toevoegen dat veel ouders ook denken dat een inclusieleerling (leerling die maximaal participeert in het klasgebeuren maar een eigen leertraject heeft omwille van een beperking of zeer uitgesproken leerprobleem) een negatief effect heeft op de klasgroep en hun leerpotentieel. Ook hierover is er meer dan voldoende internationaal studiemateriaal dat die stelling ontkracht. Meer nog, het is vaak een meerwaarde naar tolerantie omdat leerlingen beter aan den lijve ondervinden dat niet iedereen dezelfde of evenveel talenten heeft.
Bedankt voor de 5 verfrissende inzichten! Ze bevestigen wat ik vaker via buitenlandse contacten verneem. mbt huiswerk ondervonden wij het volgende: onze kinderen hebben kleuter en lagere in een Steinerschool gedaan. Huiswerk werd tot een minimum herleid. De overstap naar het secundair onderwijs (traditioneel college) ging probleemloos en ze waren bij met de leerstof. Ondertussen hebben ze in de lagere volop tijd gehad voor spel, sport en muziek… Ook een rijkdom!
Ik merk dat heel wat betrokkenen grote problemen hebben met de duidelijke toevoeging aan het begin van het artikel : “net omdat de leerkrachten zich door de leerlinginstroom gedwongen voelen om intensief over de kracht van hun onderwijsmethodes na te denken, gevarieerdere werkvormen te gebruiken, hun instructie toegankelijker te maken voor alle leerlingen en hun onderwijs beter af te stemmen op de behoeften van de kinderen. “
Ik was zelf nogal ,speels: Dank zij het huiswerk heb ik Master diploma gehaald. Oordelen kun je maar na vele jaren. U geeft een momentopname. En een andere taal verplichten op school dan thuis is niet een noodzaak. Juist. Maar versnelt enorm het leren er van. Daar droom ik van: Stel dat we verplicht waren engels te praten op school… dan zat ik niet voor deze computer, maar had ik toppen gescoord in mijn beroep. En: ik gaf ooit verkoopcursussen voor een Nederlands bedrijf aan onze verkopers. Soms waren er migranten bij uit Suriname. Die mensen verstonden weinig. Het kon, maar: De cursussen moesten dubbel zo lang en voor mij (de onderwijzer) is het echt geen eerlijk leven. We hebben , voor ons loon dat niet verdient.
Het is stilaan een slechte gewoonte geworden van sommige academici om hun favoriete stellingen te ‘verkopen’ onder de vlag van wetenschappelijk onderzoek. Ik gun collega Van den Brande van harte zijn visie op onderwijs, maar met gedegen wetenschap heeft dat maar weinig te maken. Wat ook logisch is: onderwijs is in de eerste plaats een praktijk en geen wetenschap. Wetenschap kan wel iets zeggen over sommige feitelijkheden in onderwijs, maar over elk thema hier aangehaald zijn die wetenschappelijke feiten aanzienlijk genuanceerder en complexer dan hier weergegeven en soms zijn de stellingen van Van den Brande gewoonweg onjuist.
Dit is op Leren.Hoe?Zo! herblogd.
Interessante discussie. Velen winden zich ten onrechte op. 1. Er staat niet dat een veelheid van kansarmen het onderwijsniveau niet naar beneden kan halen, alleen dat dit afhangt van de leraren. 2. Er staat helemaal niet dat zittenblijven nooit zinvol is. Er staat alleen dat zittenblijven niet automatisch zorgt voor betere toekomstkansen. 3. Er staat dat vreemde talen op de speelplaats het aanleren van het Nederlands door de kinderen van vreemde afkomst niet hindert. 4. De uitnodiging om na te denken over het zinvolle van huiswerk en niet a priori aan te nemen dat het werkt lijk mij een slimme bewering. Zeker als er praktijkvoorbeelden zijn van hoogstaand basisonderwijs zonder huiswerk.
5. Voor sensitieve personen is examenstress nefast. Elk jaar stappen kinderen uit het leven uit faalangst tijdens de examens. Als het alternatief slechts één kinderleven per jaar redt is het de moeite om uit de tunnelvisie van de eindexamens te komen.
Mijn dochter is hoogsensitief en er is teven tijdens een diagnose vastgesteld dat ze een zeer sterke schoolfobie heeft en dat deze zich maar zeer nadrukkelijk zal manifesteren tijdens haar puberteit. Om die reden heb ik vorig jaar onderwijs aan huis voor zieke kinderen trachten te organiseren — samen met lijn 1700, de school en o. a. Tanderuis. Resultaat: de mama heeft mij voor de rechtbank gesleept en heeft geëist dat ik een openbaar onderzoek zou ondergaan en al mijn rechten als vader zou verliezen. Gelukkig is in het eindvonnis beslist dat mijn dochter bij mij gedomicilieerd mag blijven (ze is nu 10), dat ik haar de helft van de week bij mij heb en dat ik al mijn rechten behoud.
Pingback: Vijf straffe stellingen over onderwijs: voer voor discussie | Leesvoer
Pingback: Om het nog eens over de school te hebben. | LienWeb
Pingback: 5 ideeën van ouders over onderwijs die niet kloppen…. – Schoolnieuws