Het curriculum zit vol. De leerplannen, de methodes, de programma’s: ze zitten overvol. We hebben tijdens de afgelopen 25 jaar gepoogd de explosieve toename van kennis en inzichten te volgen in onze onderwijscurricula. We hebben gestapeld, en nog eens gestapeld, en daardoor zijn de curricula nu overladen. Dat leidt volgens de Britse onderwijsexpert Geoff Petty tot een perverse paradox: hoe meer we onze leerplannen overladen, hoe minder onze leerlingen leren.

Want hoe overvoller de leerplannen, hoe meer leerstof leraren er moeten doorjagen. Dat leidt alleen maar tot oppervlakkig leren en tot vluchtige kennis die snel verdampt. Leraren hebben dan immers niet meer de tijd om ervoor te zorgen dat leerlingen de leerstof echt begrijpen en cruciale, complexe vaardigheden kunnen ontwikkelen die ze levenslang moeten kunnen inzetten. Leraren hebben dan al helemaal de tijd niet meer om meer ondersteuning en aandacht te geven aan leerlingen die dat nodig hebben.

Het leerplan, de methoden, de onderwijsprogramma’s moeten ontvet worden. De actualisering van de eindtermen biedt daarvoor een uitgelezen kans, maar ook de beslissingen die leraren in hun eigen klas nemen zijn daarvoor cruciaal. Het is hoog tijd dat we collectief het stof van het leerprogramma blazen en de selectie maken van wat echt cruciale kennis en cruciale sleutelcompetenties zijn. Het is hoog tijd dat leerkrachten de broodnodige tijd en ruimte krijgen om de kennis, vaardigheden en attitudes die er echt toe doen, echt te doen insijpelen.

Niet de pure kwantiteit van de behandelde leerstof telt in onderwijs, maar de diepgang van het leren. Niet het aantal leerstof-eenheden die moeten worden ‘gezien’ door de leerkracht, maar het aantal complexe verbanden die worden ‘ingezien’ door de leerlingen. Niet het aantal oefeningen en huiswerken die aan leerlingen wordt opgelegd, maar wel het aantal sleutelcompetenties die door de leerlingen echt worden beheerst. In de 21^ste eeuw wordt het niveau van onderwijs niet bepaald door de hoogte van de berg feiten die leerlingen klakkeloos en letterlijk kunnen reproduceren, maar door de diepgang waarmee ze leerstof begrijpen, die inzichten kunnen toepassen om beslissingen te nemen en problemen op te lossen, ze creatief kunnen bewerken, en daarbij rekening houden met de gevolgen van die beslissingen voor anderen en hun omgeving. In de 21ste eeuw wordt het niveau van het onderwijs bepaald door de diepgang en reikwijdte van de brede persoonsontwikkeling van de leerlingen die dat onderwijs volgen. Door kaf van het koren te scheiden gaat het niveau van het onderwijs niet omlaag, maar ontstaat er (eindelijk) ruimte om het niveau verder te doen stijgen. Voor elke leerling. Voor elke leraar.