In veel vakken moeten leerlingen een groepswerk uitvoeren waarbij ze een tekst doornemen en daarover vragen beantwoorden. Met een simpele dobbelsteen kan die groepsopdracht eigentijdser en motiverender gemaakt worden, én kan tevens vermeden worden dat slechts één of twee groepsleden al het werk doen en de anderen weinig energie investeren in het uitvoeren van de opdracht.

Na een introductiefase lezen alle leerlingen de brontekst in stilte. Vervolgens krijgen ze daarbij 6 verschillende opdrachten. De volgorde waarin ze die 6 opdrachten uitvoeren wordt bepaald door het gooien van een dobbelsteen waarop de namen van de zes opdrachten staan. Ik illustreer het principe met het lesvoorbeeld uit het boek “Productive Group Work” van Frey, Fisher & Everlove. De leerlingen lezen tijdens de les geschiedenis een brontekst over de California Gold Rush. De zes opdrachten zijn de volgende:

1. Beschrijf het: Op één jaar tijd groeide de bevolking van San Fransisco van 9000 naar 56000 inwoners. Beschrijf in detail hoe deze bevolkingstoename zo snel tot stand kwam.
2. Analyseer het: Wat waren de meest zorgwekkende problemen die ontstonden als gevolg van de plotselinge bevolkingstoename?
3. Pas het toe: Veel mensen kwamen naar California om rijk te worden, maar niet iedereen wou in de mijnen werken. Welke andere manieren vonden mensen om dankzij de Gold Rush rijk te worden? Welke van die manieren zouden vandaag ook nog goed werken? En welke veel minder goed?
4. Neem een standpunt in: Hoe belangrijk is rijk worden in een mensenleven? Hoe belangrijk is geld? Is het beter om risico’s te nemen om zo snel mogelijk rijk te worden dan om minder risicovol te leven en veel trager rijkdom te vergaren?
5. Vind het opnieuw uit: Als jij had geleefd tijdens de Gold Rush, welke andere manier had jij nog bedenken om een goed leven op te bouwen (behalve degene die al in de tekst worden genoemd)?
6. Kies een ander perspectief: Stel dat je kinderen had tijdens de periode van de Gold Rush, zou jij die kinderen dan het advies hebben gegeven om naar California te trekken? Wie was het slachtoffer van de Gold Rush: wie werd er net armer?

De zes categorieën (Beschrijf het; Analyseer het; Pas het toe; Neem een standpunt in; Vind het opnieuw uit; Kies een ander perspectief) kunnen op elke groepsopdracht met bronteksten worden toegepast, en verhogen het gehalte aan creatief denken, hoger-orde denken, empatisch denken, en kritisch denken over de inhouden die in de brontekst worden besproken. Ondertussen liften kansen mee om aan teambuilding, begrijpend lezen, presentatievaardigheden en sociale vaardigheden te werken,

De inbreng van elke leerling kan gewaarborgd worden door elke leerling om beurten de dobbelsteen te laten gooien en voor de vraag die behandeld moet worden de gespreksleider te laten zijn. Het is tevens belangrijk dat de leerlingen op voorhand weten dat ze voor elk van de 6 categorieën een groepsstandpunt moeten bepalen, en dat tijdens de klassikale bespreking  elke leerling kan gevraagd worden om het groepsstandpunt te verwoorden: zo verhoogt de kans dat iedereen meedenkt en alert blijft. Tijdens de klassikale bespreking wordt categorie 5 (kies een ander perspectief) meermaals herhaald, want aan leerlingen wordt nu gevraagd om het perspectief van de andere groepen in te nemen, zich daarin in te leven en vanuit dat perspectief mee door te denken.

Het spreekt voor zich dat dergelijke groepswerken beter werken als de opdracht interessant en uitdagend is, en tijdens de introductiefase (voor het lezen) de interesse en voorkennis van de leerlingen wordt opgewekt. Het spreekt ook voor zich dat dit soort groepsopdrachten in alle vakken kunnen worden toegepast, en dus niet alleen in de talenvakken. Het kan de verwerving van diepere vak-inzichten stevig bevorderen, zeker indien de leerkracht zijn interventies gebruikt om onduidelijkheden op te helderen, misconcepties uit te klaren en feedback te geven op de denkpistes en antwoorden van de leerlingen. Roll the dice….

Frey, N., Fisher, D., & Everlove, S. (2009). Productive group work: How to engage students, build teamwork, and promote understanding. Alexandria: ASCD.